Verslagen Provinciale Regietafel Integratie en Migratie Zuid-Holland

Opening, vaststellen agenda en conceptverslag PRT 12 september 2024

Bijlage 1 conceptverslag PRT 12 september

Aanwezig: cdK Kolff (voorzitter), gedeputeerde Koning, bestuurlijk verkenner Van Heijningen, wethouder Weerwag (namens regio Haaglanden), wethouder Spoon (namens regio Rotterdam-Rijnmond), wethouder Langeveld (namens regio Holland-Rijnland), wethouder Kerssies (namens regio Midden-Holland), burgemeester Van Driel (namens regio Zuid-Holland Zuid), de heer Timmer (rijksvertegenwoordiger vanuit minister AenM) en ambtelijke ondersteuning vanuit COA, het ministerie van AenM en provincie Zuid-Holland.

• Het verslag van de PRT van 12 september wordt zonder wijzigingen vastgesteld.
• De heer Weerwag geeft een toelichting op de motie die vanuit de Regionale Regietafel Haaglanden is aangekondigd op de ALV van de VNG. De motie gaat het gelijktrekken van de termijn van opvang en termijn van financiering voor opvang statushouders. Aan de RRT is geconstateerd dat deze niet op elkaar aansluiten en daarvoor wordt gepoogd aandacht te vragen via deze motie. Vanuit het Rijk wordt gereageerd dat dit wordt herkend en dat men bezig is met het harmoniseren van verschillende regelingen waar dat past bij de doelgroep en problematiek.
• Vanuit het Rijk wordt aangekondigd dat de HAR (hotel en -accommodatieregeling) tot 1 januari 2026 wordt verlengd en de termijn van een half jaar in stand blijft. De HAR heeft nu een plafond van 5.000 plekken en de minister wil dat in de tweede helft van 2025 verlagen naar 2.000 plekken.
• Vanuit het Rijk wordt vermeld dat er een voorstel bij de minister ligt om de TGO-regeling (voorheen CNO) te verlengen tot eind 2025.
• Vanuit het Rijk wordt vermeld dat er in januari 2025 een opvangprobleem wordt verwacht dat ontstaat doordat een aantal opvanglocaties sluit. Er wordt opgeroepen om voorgenomen sluitingen uit te stellen. Benoemd wordt dat het laten uitstromen van statushouders naar permanente huisvesting een aandachtspunt is. Hierop wordt door meerdere aanwezigen gereageerd dat de signalen over voorgenomen afschaffen van voorrang aan statushouders niet bijdragen. Zuid-Holland presteerde altijd goed op het gebied van huisvesting maar dit soort maatregelen bemoeilijken dat. Daarnaast zijn er lage mutatiegraden en zijn er zorgen over de aandacht voor leefbaarheid.
• De bestuurlijk verkenner benoemt dat er een kans ligt in dekkende financiering en neutrale voorwaarden om gemeenten te positioneren.

Actualiteiten door de voorzitter, Commissaris van de Koning Dhr. Kolff

• De voorzitter benoemt dat hij samen met andere cdK’s bij de minister aandacht heeft gevraagd voor de volgordelijkheid van de maatregelen die zij wil nemen. Deze volgordelijkheid heeft de minister toegezegd.
• De cdK heeft voor 1 november 2024 zijn provinciaal verslag toegezonden aan de minister en benoemt dat het been sterk is bijgetrokken in Zuid-Holland met als resultaat een voorgenomen 77% (circa 13.000 plekken) realisatie van de provinciale asielopgave. Dit is een enorme toename ten opzichte van een aantal jaar geleden.
• De cdK roept op om bij de eigen achterban te blijven benadrukken uit intrinsieke motivatie bij te dragen aan het oplossen van dit probleem en daarbij aandacht te houden dat er draagvlak blijft ondanks dat dit lastig kan zijn. Hierop wordt gereageerd dat ook gemeenten die voorheen niet bewogen dit nu wel doen, echter draagt de toon in Den Haag niet bij aan het debat op lokaal niveau.
• Gevraagd wordt wat het effect is van de lagere instroom van asielzoekers. Vanuit het Rijk wordt toegelicht dat dit aan de minister is, in de ramingen wordt nog uitgegaan van een hogere instroom waardoor eind 2025 waarschijnlijk de prognose niet wordt gehaald.

Provinciaal verslag cdK

• De voorzitter haalt reacties op het provinciaal verslag op. Men kijkt terug op een goed verlopen proces en ondersteuning daarop. Dat geldt ook voor de regioplannen van de regionale regietafels. Vanuit het Rijk wordt dit compliment beaamd.
• Vanuit een regio wordt gevraagd wat de reactie is op de randvoorwaarden die gesteld worden. De voorzitter stelt dat hij een antwoord hierop van de minister verwacht. Ondertussen kan men al aan de slag. Vanuit het Rijk wordt vermeld dat ingegaan zal worden op die randvoorwaarden.

Verzoek van Provinciale Staten openbaarmaking PRT-verslagen

• Vanuit de Zuid-Hollandse Provinciale Staten is gevraagd om inzicht te krijgen in de verslagen van de PRT’s waar het over de verkenning naar 10.000 opvangplekken ging.
• De PRT stemt in met het delen van de betreffende verslagen met terugwerkende kracht.
  - bijlage 2 inlichtingenverzoek Zuid-Hollandse Statenfracties
  - bijlage 3 verslag PRT 23 november 2022
  - bijlage 4 verslag PRT 26 januari 2023

Financiën PRT

Bijlage 5 conceptbegroting PRT-middelen

• De conceptbegroting van de PRT-middelen wordt toegelicht.
• Vanuit het Rijk wordt vermeld dat er middelen via de decembercirculaire worden aangekondigd en dat beoogd wordt dit in 2025 via de meicirculaire te laten verlopen.
• Er wordt geconcludeerd dat er overeenstemming is over de begroting.

Opvang Oekraïense ontheemden

Met onder andere aandacht voor de nieuwe inspanningsverplichting en de realisatie hiervan.

• Vermeld wordt dat de herijking wordt bijgesteld van 120.000 naar 109.000 per 1 juli 2025.
• Over de verdeelsleutel zegt de voorzitter dat deze vanuit de minister moet komen met inachtneming van de druk van het brede opvangdossier.
• Het normbedrag van OEK gaat omlaag, hierop wordt gereageerd dat er aandacht moet zijn voor de langdurige financiële zekerheid. Gevreesd wordt dat de daling leidt tot het moeilijker kunnen realiseren van opvangplekken. Op het huidige normbedrag zijn business cases gebaseerd en verlaging leidt ertoe dat deze niet meer gebruikt kunnen worden. Overigens blijft de mogelijkheid om de werkelijke kosten te declareren bestaan.

Terugkoppeling stand van zaken huisvesting statushouders door gedeputeerde Anne Koning

Met onder andere aandacht voor de realisatie taakstelling statushouders.

• Gedeputeerde Koning licht toe dat er in Zuid-Holland nog steeds veel gedaan wordt aan de huisvesting van statushouders. Er is echter meer moeite om de taakstelling in te vullen vanwege de signalen uit Den Haag.
• De gedeputeerde biedt aan dat de provincie een leegstaand kantoorgebouw heeft dat ingezet zou kunnen worden om een locatie elders te ontlasten. Er moet wel duidelijkheid komen of daar behoefte aan is of komt.
• Vanuit de regio’s wordt het signaal gegeven dat het moeilijk is de taakstelling in te vullen. De gedeputeerde noemt dat een bestuurlijk gesprek iets kan opleveren, bijvoorbeeld creatieve oplossingen.
• Ter kennisneming: brief van COA over koppelingen statushouders.

Overzicht en inzicht COA

Bijlage 6 Vastgoedgids COA.

• Vanuit het COA wordt vermeld dat er zorgen zijn over de hoge bezettingsgraad van de asielopvang.
• Gesproken wordt over de complexiteit van het plaatsen van statushouders in de regio waar zij uiteindelijk gehuisvest zullen worden. Deze puzzel wordt onder andere bemoeilijkt door doelgroepenbeperking en afspraken tussen individuele gemeenten en het Rijk. De voorzitter noemt dat het uitgangspunt altijd moet blijven dat statushouders opgevangen moeten worden in de regio waar zij uiteindelijk gehuisvest worden in verband met de inburgering.
• Er wordt gewezen op de vastgoedgids die is meegezonden met de stukken van dit overleg.

Rondvraag en sluiting

• Er wordt een diep respect uitgesproken voor colleges en gemeenteraden die blijven doorgaan met het realiseren van asielopvang. De voorzitter beaamt dit en sluit de vergadering.

1. Opening, vaststellen agenda en conceptverslag PRT 3 juli 2024

Aanwezig

cdK Kolff (voorzitter), gedeputeerde Koning, bestuurlijk verkenner Van Heijningen, wethouder Weerwag (namens regio Haaglanden), wethouder Vavier (namens gemeente Den Haag), wethouder Spoon (namens regio Rotterdam-Rijnmond), wethouder Achbar (namens gemeente Rotterdam), wethouder Langeveld (namens regio Holland-Rijnland), wethouder Kerssies (namens regio Midden-Holland), burgemeester Van Driel (namens regio Zuid-Holland Zuid), de heer Timmer (rijksvertegenwoordiger vanuit minister AenM) en ambtelijke ondersteuning vanuit COA, het ministerie van AenM en provincie Zuid-Holland

Het conceptverslag van de PRT 3 juli 2024 en de conceptagenda worden zonder wijzigingen vastgesteld.

2. Inleiding door cdK Kolff

• De cdK geeft een compliment aan gemeenten die zich inspannen om hun verplichtingen volgens de Spreidingswet na te komen. Al met al zorgt dit ervoor dat er bij de opvangcapaciteit van Zuid-Holland de afgelopen tijd een grote inhaalslag is gemaakt. De cdK benoemt dat hij de provinciale opgave te hoog vindt voor de mogelijkheden die er in Zuid-Holland zijn. De heer Schoenmaker deelt deze lijn niet.
• De cdK stelt dat de Spreidingswet moet worden uitgevoerd zolang hij geldt. Hij zal gemeenten aanspreken op hun verantwoordelijkheid.
• De cdK licht toe hoe het provinciaal verslag dat hij conform de Spreidingswet aan de minister zal uitbrengen eruitziet: dit wordt een feitelijke weergave van de opvangsituatie waaruit duidelijk wordt waar (komende) opvangcapaciteit zich bevindt.

3. Toelichting door de heer Martin Timmer van het ministerie van Asiel en Migratie

Asielopvang en statushouders

De heer Timmer meldt dat het regeerprogramma nog niet openbaar is. Hij verwacht dat de volgende punten er onderdeel van zullen zijn:

1. Er wordt ingezet op degelijke opvang;
2. Er wordt ingezet op het verminderen van de instroom, er zal onderzoek gedaan worden naar de technische en juridische vormgeving ervan;
3. Er wordt ingezet op versobering van de bestaande opvang.
4. Er wordt ingezet op de doorstroom van statushouders van AZC’s naar doorstroomlocaties;
5. Zolang de Spreidingswet geldt wordt deze uitgevoerd.

Ten aanzien van punt 3 wordt gevraagd of de versobering van bestaande opvang ook geldt voor crisisnoodopvang en of het versoberen gaat om het goedkoper maken van plekken of het verlagen van de (kwaliteits)normen. Ook is men benieuwd naar hoe gemeenten nog verleid kunnen worden als er aan versobering wordt gewerkt. Aangegeven wordt dat deze uitgangspunten nog uitgewerkt moeten worden en er nu prioriteit wordt gegeven aan het verlagen van dure opvangplekken (zoals hotels en schepen). De cdK benoemt dat deze punten het invullen van de opgave zullen bemoeilijken en dat hij daarover in gesprek wil met de minister.

Ten aanzien van punt 4 wordt toegelicht dat er wordt toegewerkt naar grote doorstroomlocaties, de focus ligt nu op de doorstroom van statushouders. Er wordt parallel ook ingezet wordt op de realisatie van meer sociale huurwoningen, daarover is het ministerie in gesprek met het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO). Er volgt nog een uitvraag om input uit de praktijk.

Door de regiovertegenwoordigers wordt gemeld dat zij verrast werden door de recente vraag van het Rijk om in elke opvanglocatie 2 extra personen op te vangen. Dit liep niet via de governancestructuur van de keten (LRT-PRT-RRT), het verzoek is deze wel in te zetten.

De heer Timmer doet de oproep om te onderzoeken of er statushouders die in AZC’s verblijven te verkennen of deze opgevangen kunnen worden in de Silja in Rotterdam. Op deze manier kan er ruimte in AZC’s vrijkomen voor asielzoekers.

Oekraïense ontheemden

Het rijk deelt mee dat de aanmeldhub in Utrecht gesloten is. Dit heeft niet geleid tot veel Oekraïners die zich bij individuele gemeenten hebben gemeld, waardoor geconcludeerd wordt dat zij via het particuliere circuit opvang vinden. De Jaarbeurs in Utrecht blijft open in een waakvlamconstructie.

Gevraagd wordt of er een lange termijnvisie is bij de opvang van Oekraïense ontheemden, gezien tijdelijke huurcontracten voor opvanglocaties aflopen. Het ministerie stuurt nu aan op een tijdelijke financieringsconstructie. Er is bestuurlijke aandacht nodig voor een lange termijnvisie met daaraan verbonden financieringsstructuren.

Besloten wordt om de doelgroep Oekraïense ontheemden voortaan in een vast agendapunt te bespreken aan de PRT.

4. Gesprek met IND

De directeur-generaal van de IND is aanwezig en licht toe hoe de organisatie en werkwijze van de IND eruitziet. Binnen de IND is aandacht voor efficiëntie in de verschillende werkwijzen en het minder complex maken hiervan. Het huidige ambitieprogramma loopt tot 2028. Aangegeven wordt dat de IND onderdeel is van de migratieketen en daarmee afhankelijk is van zowel ketenpartners als het COA als de politieke ontwikkelingen in het kabinet.

5.Regioplannen

De vastgestelde regioplannen bieden perspectief op een aanzienlijke vergroting van de Zuid-Hollandse opvangcapaciteit. De realisatiefase breekt nu aan, benadrukt wordt dat solidariteit hierin van belang is. Iedereen moet zich blijven inzetten om de plannen te realiseren. Het blijft werken aan politiek draagvlak in de gemeenteraden. De cdK benoemt dat hij de voorwaarden die regio’s scheppen, zoals toereikend onderwijs en zorg, meeneemt in zijn provinciaal verslag aan de minister. Dit verslag ziet toe op een feitelijke weergave van vastgestelde cijfers. Er wordt een reactie op deze voorwaarden verwacht vanuit het rijk.

De gedeputeerde benadrukt het belang van tijdig aanvragen van ontheffingen indien deze benodigd, in verband met doorlooptijden.

6. Terugkoppeling stand van zaken huisvesting statushouders door gedeputeerde Anne Koning

De gedeputeerde licht toe dat Zuid-Holland veel statushouders huisvest maar geen koploper meer is. In de gesprekken die er ambtelijk en bestuurlijk gevoerd worden met individuele gemeenten is er ruimte hierover door te praten.

7. Overzicht en inzicht COA

Het COA roept op met elkaar in gesprek te gaan en blijven over de realisatie van de regioplannen. Er wordt gekeken of er tijdelijke oplossingen mogelijk zijn.

8. Rondvraag en sluiting

1. Opening, vaststellen agenda en conceptverslag PRT 17 mei 2024 bijlage 1

Aanwezig:

cdK Jaap Smit (voorzitter), Anne Koning, Erik van Heijningen, Ronald Weerwag (namens regio Haaglanden), Marielle Vavier (namens gemeente Den Haag), Aart-Jan Spoon (namens regio Rotterdam-Rijnmond), Jolanda Langeveld (namens regio Holland-Rijnland), Jan-Kees Oppelaar (vervanger Ria Boere, namens regio Midden-Holland), Margreet van Driel (digitaal, namens regio Zuid-Holland Zuid), Martin Timmer (JenV), bestuurlijk vastgoedregisseur COA, regiomanager COA, accounthouder PRT Zuid-Holland (ministerie JenV), ambtelijk secretaris PRT.

De voorzitter heet iedereen welkom en leidt de vergadering in. Het verslag van de PRT van 17 mei 2024 wordt vastgesteld.

Er wordt een vraag gesteld over een casus waarbij er mogelijk asielopvang kan plaatsvinden in een locatie die nu voor rijksambtenaren is gereserveerd. Deze casus zal worden opgepakt door JenV.

2. Actualiteiten door Commissaris van de Koning Dhr. Smit

De voorzitter benoemt de brief die hij onlangs naar de PRT heeft gestuurd naar aanleiding van het nieuwe coalitieakkoord, in het bijzonder voor wat betreft de gelding van de Spreidingswet. Deze brief is goed ontvangen door de lokale bestuurders. De vraag is gesteld wat de reactie zal zijn op gemeenten die in het nieuwe coalitieakkoord aanleiding zien om hun inspanningen op de realisatie van asielopvang te staken. De provincie wordt opgeroepen deze gemeenten aan te spreken. De cdK begrijpt de zorg over het draagvlak en zal gepaste actie ondernemen. Daarnaast wordt afgesproken dat er vanuit de PRT een oproep komt naar alle gemeenten om door te gaan met het naleven van de Spreidingswet. Deze oproep wordt via de RRT’s verspreid.

3. Toelichting door de heer Timmer vanuit minister Justitie en Veiligheid

Toelichting door de heer Timmer vanuit minister Justitie en Veiligheid
De heer Timmer licht toe dat de situatie in asielopvang nog steeds zorgelijk is. De bezetting in Ter Apel ligt boven de maximumcapaciteit en een groep slaapt elders in tenten. Daarnaast wordt er geen verbetering verwacht op korte termijn omdat er te weinig nieuwe opvanglocaties openen en er een aantal opvanglocaties zal sluiten. De instroom van nieuwe asielzoekers ligt de afgelopen maanden echter lager dan verwacht, waardoor de situatie vooralsnog beheersbaar bleef. De wens is om landelijk 4 à 5 locaties te vinden waar de realisatie van opvang versneld kan worden. Er zijn doorstroomlocaties opgezet waarin statushouders die in AZC’s verblijven op te vangen, waarmee de druk op AZC’s wordt verlicht. Er wordt onderzocht of het mogelijk is deze langer dan 1 jaar te financieren.
Vanuit de regio’s komt het signaal dat de uitvoeringscapaciteit bij het COA een belemmering vormt. COA erkent het vraagstuk; er is een actieplan in de maak. COA wijst erop dat de realisatie van AZC’s vastgoedprojecten zijn die tijd kosten. Het wordt door COA in beeld gebracht en er wordt geprobeerd er beweging in te brengen. Desondanks is het momenteel het meest verstandig meer in te zetten op locaties met een hogere opvangcapaciteit.

Vanuit de regio’s komt het signaal dat er telkens minder energie en capaciteit is bij gemeenten om de bureaucratische procedures af te lopen die nodig zijn voor het realiseren van opvang. Noodplekken organiseren kost evenveel energie als duurzame plekken organiseren. Er wordt opgeroepen de capaciteit zo effectief mogelijk in te zetten. Er wordt ook gewezen op de complexiteit van processen en het belang te vereenvoudigen. Praktische oplossingen moeten worden gedeeld. Resultaten van versnellingstafels moeten met elkaar gedeeld worden. Mogelijk biedt de inzet van boten en hotels op korte termijn verlichting.
JenV geeft aan dat er een lange termijnvisie komt op duurzame locaties. JenV begrijpt de druk die er op de gemeenten rust. Opgemerkt wordt dat de bereidheid van lokaal bestuurders essentieel is in het goed functioneren van de keten.

Ten aanzien van de opvang van Oekraïense ontheemden: de richtlijn tijdelijke bescherming is verlengd, en ook is de tijdelijke wet in werking getreden. Besloten is om een eigen bijdrage in te voeren voor werkende Oekraïners, de implementatietermijn hiervoor is 6 maanden. Ook toegang tot Suwinet wordt hiervoor mogelijk voor gemeenten. Eigen bijdrage is voor gas, water en elektra. De kosten die gemeenten hiervoor maken worden vergoed. Leefgeld moet ingehouden worden bij werkenden.

4. Concept regioplannen

De heer Van Heijningen, bestuurlijk verkenner, geeft een presentatie over de conceptregioplannen. Opgemerkt wordt dat onderwijs, zorg en de toeleiding van werk onverminderd aandacht vragen.

5. Openbaarmaking PRT-verslagen bijlage 2

Voorgesteld wordt om de verslaglegging van de PRT op de website van provincie Zuid-Holland plaatsen. Er wordt ingestemd met het voorstel en de Provinciale Staten worden hierover geïnformeerd.

6. Terugkoppeling stand van zaken huisvesting statushouders door gedeputeerde Anne Koning

Gedeputeerde Koning geeft aan dat zij ziet dat verschillende gemeenten het lastiger krijgen om te voldoen aan hun opgave. Mogelijk zitten er na toetsing d.d. 1 juli 2024 tien gemeenten op trede 3. We kijken hoe we kunnen voorkomen dat er verder gestegen wordt op de escalatieladder. Er worden daarvoor gesprekken ingepland tussen gemeente en provincie.

7. Overzicht en inzicht COA

De presentatie van het COA wordt per email verspreid door de PRT-secretaris.

8. Rondvraag en sluiting

De voorzitter dankt de bestuurders voor hun inspanningen de afgelopen tijd  en de constructieve samenwerking.