1 00:00:12,000 --> 00:00:12,800 Dankjewel. 2 00:00:16,719 --> 00:00:19,079 Welkom dames en heren. 3 00:00:20,399 --> 00:00:23,239 Hier in het provinciehuis aan het begin van dit nieuwe jaar. 4 00:00:24,280 --> 00:00:30,519 Fijn dat u weer de moeite hebt genomen om naar hier te komen, elkaar te ontmoeten, het glas te heffen... 5 00:00:31,120 --> 00:00:37,320 en voor de laatste keer te luisteren naar een nieuwjaarstoespraak van deze commissaris. 6 00:00:39,479 --> 00:00:42,039 Und das dauert mehr dan eine Zigarette. 7 00:00:45,000 --> 00:00:48,280 Dus wat dat laatste betreft, ga er maar eens even lekker voor staan... 8 00:00:49,240 --> 00:00:50,799 want ik wil nog een hoop kwijt. 9 00:00:52,280 --> 00:00:57,200 En als je gaat wiebelen, twijfel dan niet even steun te zoeken bij je buurman of buurvrouw. 10 00:00:57,240 --> 00:00:58,520 Wees elkaar tot steun. 11 00:01:00,240 --> 00:01:04,599 Excellencies, welcome to our foreign guests. 12 00:01:05,680 --> 00:01:08,680 Many ambassador from many countries. 13 00:01:09,519 --> 00:01:14,079 It's an honor to meet you today and celebrate the good relationships we have. 14 00:01:15,519 --> 00:01:18,560 I think you are provided with a translation of my speech. 15 00:01:19,280 --> 00:01:22,680 So I hope you can follow and understand what I'm saying. 16 00:01:25,239 --> 00:01:28,840 Op een dag als vandaag is het gepast om ook even terug te kijken. 17 00:01:29,400 --> 00:01:32,319 We hebben al gehoord dat we in 2024 heel wat bereikt hebben. 18 00:01:32,319 --> 00:01:34,200 Je maakte net even een vergissing. 19 00:01:36,120 --> 00:01:38,040 En ik hoop ook dat dat het geval zal zijn. 20 00:01:39,439 --> 00:01:43,840 Een jaar, afgelopen jaar, waarin drie belangrijke verkiezingen hebben plaatsgevonden. 21 00:01:44,439 --> 00:01:48,560 De Provinciale verkiezingen, de Statenverkiezingen, de waterschapsverkiezingen... 22 00:01:48,560 --> 00:01:55,400 en in november de landelijke verkiezingen als gevolg van de val van het kabinet in afgelopen zomer. 23 00:01:57,519 --> 00:02:03,120 In al die gevallen leidde de uitkomsten tot een politieke aardverschuiving. 24 00:02:03,959 --> 00:02:07,560 Met een nieuwe partij in provinciale besturen. 25 00:02:08,120 --> 00:02:13,080 En mogelijk een kabinet met deelname van drie partijen... 26 00:02:13,080 --> 00:02:16,360 die nog nooit eerder aan het landsbestuur hebben deelgenomen... 27 00:02:16,719 --> 00:02:22,199 en waarin in de eerste weken stevig gedebatteerd moet worden over uitspraken van de winnaar... 28 00:02:22,199 --> 00:02:28,520 in het verleden de kracht en waarde van onze Grondwet als fundament van onze democratische rechtsstaat. 29 00:02:31,719 --> 00:02:34,759 Bijzondere tijden, om het neutraal uit te drukken. 30 00:02:35,560 --> 00:02:40,319 Als niets meer zeker is wat wij dachten dat vanzelfsprekend was. 31 00:02:42,680 --> 00:02:46,719 En ik moet u erkennen, of bekennen, dat ik bij het maken van dit verhaal... 32 00:02:47,599 --> 00:02:53,560 ernstig gezocht heb naar de juiste toon om over deze ontwikkelingen iets te zeggen... 33 00:02:54,719 --> 00:02:58,759 en uit te drukken, met welk gevoel ik dat nieuwe jaar ben ingestapt. 34 00:03:00,639 --> 00:03:03,960 En dat laatste, dat doe ik niet zonder zorgen. 35 00:03:05,680 --> 00:03:11,719 Er gebeurt heel veel in deze tijd en wereld die haar op haar grondvesten doet trillen. 36 00:03:13,360 --> 00:03:18,800 Verschrikkelijke beelden van oorlogen, en de haat waarmee mensen elkaar te lijf gaan. 37 00:03:20,439 --> 00:03:22,680 Grote woorden op het geopolitieke toneel. 38 00:03:23,039 --> 00:03:26,240 Van machthebbers die dreigende taal uitslaan. 39 00:03:27,280 --> 00:03:33,080 Verharding in onze samenleving waarin bijna geen normaal gesprek meer gevoerd kan worden over... 40 00:03:33,080 --> 00:03:36,120 verschillen van opvattingen en politieke ambities. 41 00:03:37,960 --> 00:03:44,680 De ander is immers niet je politieke tegenstander met wie je een goed dispuut voert en probeert een brug te slaan. 42 00:03:45,759 --> 00:03:50,759 Maar eerder je vijand, die je moet verslaan en met wie je categorisch van mening verschilt. 43 00:03:53,319 --> 00:03:56,879 Het is wat Hans Boutelier schrijft in zijn boek Het Nieuwe Westen. 44 00:03:58,400 --> 00:04:04,960 En op het moment dat je politieke tegenstander je vijand is geworden, loopt elk gesprek dood. 45 00:04:06,400 --> 00:04:11,759 Terwijl juist het publieke en politieke debat essentieel is voor onze democratie. 46 00:04:13,159 --> 00:04:20,000 En als dat gesprek verstomt dan verwordt de democratie tot een spel van winnaars en verliezers... 47 00:04:20,639 --> 00:04:23,680 waarbij het uiteindelijk gaat om ‘the winner takes all’. 48 00:04:24,480 --> 00:04:28,959 En dat is nou net niet wat democratie inhoudt. 49 00:04:31,279 --> 00:04:37,399 In zijn jongste boek ‘Alkibiades’, beschrijft Ilja Leonard Pfeijffer verschillende staatsvormen. 50 00:04:37,399 --> 00:04:38,600 Het is een dikke pil. 51 00:04:39,439 --> 00:04:40,879 En ik ben er voor gaan zitten. 52 00:04:41,920 --> 00:04:48,720 Het is een prachtig en lijvig boek over een waargebeurde geschiedenis over het einde van de democratie... 53 00:04:49,279 --> 00:04:50,800 en de val van Athene. 54 00:04:52,920 --> 00:04:59,120 En al lezend zie je talloze verontrustende parallellen met de tijd waarin wij leven. 55 00:05:01,000 --> 00:05:05,319 En zo beschrijft hij in het boek de op- en neergang van verschillende staatsvormen. 56 00:05:06,000 --> 00:05:09,920 Dat begint met een monarchie en daarbij moet je niet denken aan onze monarchie... 57 00:05:09,920 --> 00:05:11,759 waar de macht niet ligt... 58 00:05:12,399 --> 00:05:14,439 maar daar waar sprake is van macht. 59 00:05:16,120 --> 00:05:22,120 En zolang een koning zijn macht gebruikt ten dienste van het volk en het algemeen belang dient... 60 00:05:22,439 --> 00:05:23,399 gaat het goed. 61 00:05:25,279 --> 00:05:29,800 Maar Pfeiffer beschrijft op een gegeven moment hoe die monarchie uitmondt in een tirannie... 62 00:05:30,839 --> 00:05:33,279 met als gevolg dat hem de macht wordt ontnomen. 63 00:05:34,680 --> 00:05:36,839 En wat dan volgt is een aristocratie. 64 00:05:37,759 --> 00:05:43,199 Zeg maar een zakenkabinet, maar dan zonder controlerende volksvertegenwoordiging. 65 00:05:44,920 --> 00:05:46,920 En ook daar geldt weer, dat gaat goed... 66 00:05:47,399 --> 00:05:52,560 zolang deze wijze mensen het algemeen belang voor ogen houden en niet verstrikt raken.... 67 00:05:52,560 --> 00:05:55,560 in hun eigen belangen en de macht die hen is toebedeeld. 68 00:05:56,720 --> 00:06:01,120 Als dat misgaat dan verwordt dat systeem tot een oligarchie... 69 00:06:01,920 --> 00:06:06,079 van, zoals we dat tegenwoordig zo graag zeggen, plucheplakkers en zakkenvullers. 70 00:06:08,639 --> 00:06:16,000 En tenslotte neemt het volk het heft in handen en wordt de democratie als zwaar bevochten... 71 00:06:16,000 --> 00:06:18,600 en met tranen veroverde vrijheid gesticht. 72 00:06:19,920 --> 00:06:21,959 En daar hoort natuurlijk structuur bij en mandaat. 73 00:06:23,839 --> 00:06:25,319 En ook daar loopt het mis. 74 00:06:26,160 --> 00:06:31,160 In Alkibiades, dat boek, houdt Protagoras - een wijsgeer - een toespraak over die staatsvormen. 75 00:06:31,160 --> 00:06:36,839 En daarin zegt hij dat de democratie kapot gaat op het moment dat mensen vergeten zijn.... 76 00:06:36,839 --> 00:06:39,800 dat deze vrijheid met bloed en tranen bevochten is. 77 00:06:40,920 --> 00:06:46,399 Dat de burger zich gaat opstellen als een ontevreden klant van een overheid die niet levert... 78 00:06:46,879 --> 00:06:52,480 en leiders die niet meer leiden maar de onvrede van het volk volgen en waar nodig mobiliseren. 79 00:06:54,680 --> 00:06:57,160 En zie daar de parallel met deze tijd. 80 00:06:57,759 --> 00:07:01,120 De burger als ontevreden en veeleisende klant... 81 00:07:01,120 --> 00:07:04,519 de overheid die verstrikt is geraakt in systemen en regels... 82 00:07:04,759 --> 00:07:07,920 en het directe contact met haar burgers heeft veronachtzaamd. 83 00:07:09,240 --> 00:07:14,160 De kritiek op de systemen en nog even en de democratie verwordt tot een ochlocratie. 84 00:07:14,920 --> 00:07:18,800 De menigte aan de macht en niemand die nog de leiding heeft. 85 00:07:20,800 --> 00:07:27,160 "Als we met 18 miljoen mensen aan de knoppen gaan zitten, dan gaan we naar de knoppen'', zoals ik enkele jaren... 86 00:07:27,160 --> 00:07:30,040 geleden zei tijdens een Zuid-Holland conferentie. 87 00:07:31,839 --> 00:07:34,680 En in die verschillende staatsvormen gaat het elke keer mis... 88 00:07:35,600 --> 00:07:40,959 wanneer de macht gebruikt wordt ter meerdere eer en glorie van hen die die macht bekleden... 89 00:07:41,480 --> 00:07:45,360 en het algemene belang het aflegt tegen het eigen belang, of deelbelangen... 90 00:07:45,720 --> 00:07:50,920 en het noodzakelijke onderhoud en verzorging van die staatsvorm wordt veronachtzaamd. 91 00:07:53,360 --> 00:07:57,959 Leiders zijn volgers geworden en volgers denken dat ze de leiding hebben. 92 00:08:00,199 --> 00:08:04,680 Daar lijkt het op in een tijd waarin we voortdurend bezig zijn met: wat vinden de mensen ervan? 93 00:08:06,319 --> 00:08:08,600 En daardoor komt men in een soort verlamming terecht... 94 00:08:09,040 --> 00:08:13,240 en worden de noodzakelijke en soms pijnlijke besluiten niet genomen. 95 00:08:14,439 --> 00:08:21,560 In een democratie kiezen mensen immers hun vertegenwoordigers om iets te vinden en een visie te hebben. 96 00:08:22,839 --> 00:08:27,560 Want anders komen we terecht in een vicieuze cirkel van politici die luisteren naar de straat... 97 00:08:28,000 --> 00:08:32,799 bang worden om moeilijke besluiten te nemen uit angst 'de straat te verliezen'... 98 00:08:33,440 --> 00:08:37,600 en vervolgens roept de straat: is er nog iemand die hier regeert en besluiten neemt? 99 00:08:40,720 --> 00:08:48,519 Protagoras wijst mensen erop dat als die democratie zo in verval raakt dat de roep om een sterke man... 100 00:08:48,519 --> 00:08:51,720 luider zal klinken met alle gevolgen van dien. 101 00:08:55,120 --> 00:09:00,960 Als democratie ons lief is dan zullen we waakzaam moeten zijn. 102 00:09:02,399 --> 00:09:06,519 En ik wijs erop, op onze eigen wapenspreuk, Zuid-Hollandse wapenspreuk... 103 00:09:07,039 --> 00:09:09,919 staat eronder: ‘Vigilate Deo Confidentes’. 104 00:09:11,320 --> 00:09:15,519 Dat betekent: ‘Wees waakzaam, vertrouwend op God’. 105 00:09:16,799 --> 00:09:22,080 Sinds de twaalfde eeuw wordt deze leus gebruikt en is hij uiteindelijk in de negentiende eeuw... 106 00:09:22,679 --> 00:09:27,519 in ons wapen terecht gekomen als opvolger toen wij de opvolger waren van de staten van Holland. 107 00:09:28,960 --> 00:09:30,840 Wees waakzaam. 108 00:09:32,320 --> 00:09:38,159 Deze tijd vraagt om 'wakkere mensen' die de tekenen van de tijd verstaan... 109 00:09:38,600 --> 00:09:43,919 en waar nodig weerstand kunnen bieden tegen de krachten die onze democratische rechtsstaat bedreigen. 110 00:09:45,639 --> 00:09:51,919 Dat is iets anders dan 'woke' zijn waar Yascha Mounk een lijvig boek over heeft geschreven... 111 00:09:52,159 --> 00:09:53,919 met de titel: ‘De Identiteitsval’. 112 00:09:55,559 --> 00:10:00,840 En daarin wijst hij op het gevaar van de enorme benadrukking van de eigen identiteit... 113 00:10:01,320 --> 00:10:03,360 en de groep waar je wel of niet bij behoort. 114 00:10:04,320 --> 00:10:08,519 Het maakt een gewoon gesprek haast onmogelijk... 115 00:10:09,279 --> 00:10:15,039 en zorgt ervoor dat je bij elk woord dat je dat op een goudschaaltje weegt uit angst iets kwetsend te zeggen. 116 00:10:17,039 --> 00:10:22,320 En onder het mom van emancipatie worden verschillen eerder benadrukt dan overbrugt... 117 00:10:22,759 --> 00:10:24,720 en dat vertaalt zich ook in de politiek. 118 00:10:26,879 --> 00:10:30,600 We moeten niet 'woke' zijn maar 'wakker' in de zin van waakzaam. 119 00:10:32,080 --> 00:10:36,799 Wakker om goed naar die ander te kunnen luisteren... 120 00:10:37,240 --> 00:10:39,720 om begrip op te brengen voor wat die ander beweegt... 121 00:10:40,679 --> 00:10:45,360 om een zuiver onderscheid te maken tussen eigenbelang en algemeen belang... 122 00:10:45,639 --> 00:10:50,840 om het mandaat dat, of de macht die je hebt gekregen op de juiste manier te gebruiken... 123 00:10:51,480 --> 00:10:56,240 zodat zij die tot een minderheid behoren voldoende bediend worden in hun wens en verlangens... 124 00:10:56,679 --> 00:11:02,440 en om op te staan tegen de krachten die onze samenleving bedreigen en kapot willen maken. 125 00:11:05,039 --> 00:11:10,679 Lang was het adagium: schenk er niet teveel aandacht aan, want alles wat aandacht krijgt groeit. 126 00:11:12,039 --> 00:11:17,279 Ik roep al een tijdje: als je onkruid geen aandacht schenkt, dan overwoekert het je hele tuin. 127 00:11:19,200 --> 00:11:26,919 Weest waakzaam, vigilate, vertrouwend op God, Deo confidentes. 128 00:11:26,919 --> 00:11:32,639 Dat laatste zal in deze geseculariseerde samenleving niet overal direct worden verstaan. 129 00:11:34,799 --> 00:11:37,240 Maar laat ik het dan eigentijdser formuleren. 130 00:11:37,639 --> 00:11:43,039 Dat 'Deo confidentes', dat drukt uit dat je als mens het besef hebt dat er iets groters is dan jezelf. 131 00:11:44,200 --> 00:11:48,279 Dat het niet 'ego confidentes' is maar dat er iets groters is dan jezelf. 132 00:11:49,759 --> 00:11:52,279 Of dat nou wordt samengevat in een klassiek godsbeeld... 133 00:11:52,840 --> 00:11:57,679 of in een bewustzijn dat jij als individu deel uitmaakt van een groter geheel... 134 00:11:57,679 --> 00:12:02,159 en jezelf niet verheft tot het middelpunt van het universum of de geschiedenis. 135 00:12:03,519 --> 00:12:08,559 Het draait niet om mij, maar om ons in de breedste zin van het woord. 136 00:12:10,080 --> 00:12:17,480 En dat 'Deo confidentes' heeft mij geleerd de ander te zien als mijn naaste en niet als mijn vijand. 137 00:12:18,960 --> 00:12:26,080 Dat heeft mij geleerd om niet met mijn oordeel klaar te staan maar te luisteren naar wat de ander beweegt. 138 00:12:27,519 --> 00:12:33,120 Dat heeft mij geleerd mijn naaste lief te hebben zoals ik mijzelf lief mag hebben. 139 00:12:34,399 --> 00:12:37,759 Dat betekent niet dat ik iedereen en alles oké vind... 140 00:12:38,639 --> 00:12:47,159 maar een moreel kompas heb dat ik kan gebruiken in mijn oordeelsvorming en mijn eigen oordeel niet verabsoluteer. 141 00:12:49,360 --> 00:12:51,679 Vigilate Deo Confidentes. 142 00:12:52,159 --> 00:12:56,320 Het kan in mijn idee geen kwaad om die wapenspreuk, met de uitleg die ik net gaf... 143 00:12:56,919 --> 00:13:03,360 opnieuw onder de aandacht te brengen juist in deze tijd waarin mensen verdwalen in de leegte... 144 00:13:04,360 --> 00:13:10,600 of geen keuze kunnen maken in de veelheid van zogenaamde waarheden die zich overal aandienen. 145 00:13:12,200 --> 00:13:17,000 Als mensen nergens meer in geloven zijn ze in staat alles te geloven. 146 00:13:18,240 --> 00:13:23,240 En in lege hoofden is een hoop ruimte voor soms gevaarlijke onzin. 147 00:13:25,879 --> 00:13:32,759 En dat brengt mij bij het slot van mijn hartenkreet, want zo mag u deze, mijn laatste, nieuwjaarstoespraak opvatten. 148 00:13:34,960 --> 00:13:40,279 Als het niet meer Deo confidentes mag zijn, wat komt daar dan voor dat Deo in de plaats? 149 00:13:42,000 --> 00:13:47,480 Dat is de vraag waarmee Hans Boutelier in dat genoemde boek Het Nieuwe Westen afsluit... 150 00:13:47,480 --> 00:13:52,559 en waar wij onlangs een zeer geslaagde Zuid-Holland conferentie aan hebben gewijd. 151 00:13:53,799 --> 00:13:59,000 We hebben een nieuw verhaal nodig waarin we elkaar kunnen ontmoeten... 152 00:14:00,000 --> 00:14:04,759 waarmee we de toekomst in kunnen gaan met vertrouwen in elkaar en in dat wat ons bindt. 153 00:14:06,320 --> 00:14:10,159 En dat is de betekenis van de democratische rechtsorde als fundament. 154 00:14:10,919 --> 00:14:17,519 De waarden die in de loop van de geschiedenis met strijd en butsen tot onze gemeenschappelijke waarden zijn geworden. 155 00:14:18,159 --> 00:14:24,080 Tolerantie, goede trouw, rechtvaardigheid, redelijkheid, grondrechten. 156 00:14:24,639 --> 00:14:26,919 En lieve mensen, die zijn niet vanzelfsprekend. 157 00:14:26,919 --> 00:14:29,559 Dat zijn geen natuurverschijnselen. 158 00:14:31,879 --> 00:14:38,279 Ik zou zeggen voorbij aan de pragmacratie, waarin politiek procesmanagement is geworden... 159 00:14:39,759 --> 00:14:48,279 maar vooruit naar een levende en levendige democratie waarin wij onze zwaar bevochten vrijheden koesteren en bewaken... 160 00:14:48,720 --> 00:14:51,840 en met een gezamenlijk toekomstbeeld vooruit kunnen naar de nieuwe tijd. 161 00:14:53,440 --> 00:15:01,320 Een verhaal voor de wereld, voor de samenleving, voor onze provincie waarin veel te doen is in de komende tijd. 162 00:15:02,320 --> 00:15:04,360 En waar moet het dan om gaan in dat verhaal? 163 00:15:05,600 --> 00:15:11,440 Dat begint wat mij betreft bij het besef dat je ‘op de ander bent aangewezen’. 164 00:15:12,519 --> 00:15:16,600 Mijn medeburger is niet een sta-in-de-weg, maar een metgezel. 165 00:15:17,279 --> 00:15:21,919 Ik hoef het niet met hem eens te zijn, maar dat maakt hem niet een vijand die ik moet bestrijden. 166 00:15:21,919 --> 00:15:25,799 Dat verhaal begint met de erkenning van de verschillen tussen mensen... 167 00:15:25,799 --> 00:15:29,840 zonder dat die verschillen verbinding met elkaar in de weg staan. 168 00:15:31,399 --> 00:15:38,120 Een samenleving die niet op een volwassen manier met verschillen kan omgaan, doet krampachtig alsof ze... 169 00:15:38,120 --> 00:15:43,399 niet bestaan, alsof alles hetzelfde is, maar krijgt de gevolgen daarvan keihard terug... 170 00:15:43,399 --> 00:15:46,840 in de vorm van toenemende polarisatie en onverdraagzaamheid. 171 00:15:49,000 --> 00:15:54,000 En dat verhaal begint bij het besef dat je als individu dus niet het middelpunt van het universum bent... 172 00:15:54,000 --> 00:15:59,320 maar een onderdeel van een veel groter geheel dat voor jou als individu onbevattelijk is. 173 00:16:00,639 --> 00:16:06,000 Dat verhaal begint bij waardering voor het schone van natuur en schepping en het besef dat wij daar... 174 00:16:06,000 --> 00:16:09,480 als tijdelijke bewoners de zorg voor hebben toe te passen. 175 00:16:11,840 --> 00:16:17,600 En als provincie moeten ook wij met een verhaal aan de gang in het licht van de vele grote opgaven. 176 00:16:19,480 --> 00:16:24,639 En dan zal het gaan om een integrale visie op hoe we met de schaarse ruimte omgaan... 177 00:16:24,639 --> 00:16:26,639 ook het schaarse geld in de komende jaren... 178 00:16:26,639 --> 00:16:31,879 en ervoor zorgen dat de grote belangen die op het spel staan op een afgewogen manier bediend worden. 179 00:16:32,159 --> 00:16:38,600 Wonen, werken, bewegen, bedrijvigheid, natuur en milieu, welvaart en welzijn. 180 00:16:40,039 --> 00:16:43,240 Een visie voor deze provincie, voor deze bijzondere provincie... 181 00:16:43,240 --> 00:16:46,279 waar alles te vinden is wat Nederland, Nederland maakt. 182 00:16:47,440 --> 00:16:51,000 Waar wij met een open oor en een open oog luisteren... 183 00:16:51,000 --> 00:16:53,080 en kijken naar de belangen van de ander... 184 00:16:53,559 --> 00:16:57,879 met een debat in de Staten waar de ander niet je vijand is... 185 00:16:58,440 --> 00:17:02,200 waar niet voortdurend oppositie, coalitie gevecht elkaar leveren... 186 00:17:02,519 --> 00:17:04,480 waarin de ander niet je vijand is... 187 00:17:04,480 --> 00:17:09,599 maar je medestander in het zoeken naar de beste oplossingen voor de grote vraagstukken... 188 00:17:09,599 --> 00:17:13,559 en waar de bereidheid is om je uiteindelijk neer te leggen bij een goed gefundeerd besluit... 189 00:17:14,079 --> 00:17:19,519 vanuit de gedachte dat niet jouw deelbelang prevaleert, maar het grotere algemene belang. 190 00:17:19,920 --> 00:17:22,960 Ik zou haast uitroepen: ‘I have a dream.’ 191 00:17:24,720 --> 00:17:27,119 Ik wens u allen een goed nieuwjaar... 192 00:17:27,119 --> 00:17:29,319 met een warm hart en een koel hoofd... 193 00:17:29,319 --> 00:17:33,759 om in deze complexe tijden met elkaar, met elkaar het goede te doen. 194 00:17:33,759 --> 00:17:34,720 Dank u wel.